آتش بی مبالاتی بر تن رنجور طبیعت همدان

همزمان با فصل گرما، کم توجهی طبیعت‌گردان و دامداران در بهره مندی مناسب از طبیعت به همراه آتش زدن پس‌چرای مزارع توسط کشاورزان موجب روند رو به رشد و تشدید کننده آتش‌سوزی‌ها در طبیعت و اراضی ملی و مراتع استان همدان شده است که علاوه بر گیاهان، جانوران را هم می سوزاند.

به گزارش "همدان نیوز"، تغییرات اقلیمی به ویژه کاهش بارندگی و افزایش دما علاوه بر خشکسالی، شرایط زیست‌محیطی مراتع را به شدت تحت تأثیر قرار داده که یکی از پیامدهای نگران‌کننده این تغییرات، روند روبه رشد آتش‌سوزی‌ در مراتع است.

آتش سوزی در مراتع خسارات جبران‌ناپذیری را به طبیعت بکر، پوشش گیاهی و جانوری و منابع طبیعی وارد کرده و بخش زیادی از طبیعت زیبا را با حرارت آتش به خاکستر تبدیل می کند.

رفتارهای نامناسب در مواجهه با طبیعت از جمله آتش زدن بقایای محصولات کشاورری توسط کشاورزان، برافروختن آتش برای گرم کردن غذا و رها کردن آن بدون اینکه شعله ها به طور کامل مهار و خاموش شده باشد، انداختن ته سیگار در طبیعت، به جا گذاشتن زباله های در طبیعت که برخی از آنها به مثابه ذره بین هستند علاوه بر وارد تهدید سلامت اکوسیستم مراتع، نقش موثری در آتش سوزی ها داشته است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان در این باره در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: عرصه های ملی این استان به علت افزایش روز افزون دما در تابستان و خشک شدن علوفه موجود در مراتع ، بوته ها و جنگل مهیای حریق شده است.

اسفندیار خزایی افزود: پیش از خشک شدن بوته ها، اداره منابع طبیعی اقدام به ایجاد آتش بُر به وسعت ۱۵۰ هکتار کرده که این وسعت می تواند از بروز حریق در ۱۶ هزار هکتار پیشگیری کند.

وی ادامه داد: یکی از مناطق آسیب پذیر جنگل کاری های حاشیه جاده ها هستند که با همکاری اداره راهداری برای ایجاد آتش بر در این مناطق هم اقدام لازم صورت گرفت.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: تیم های اطفای حریق با همکاری ستاد مدیریت بحران و فرمانداری ها در مرکز استان و منابع طبیعی شهرستان ها تشکیل شده و آموزش های لازم برای اطفای حریق به آنها داده شده است.

خزائی گفت: وسایل ابتدایی نظیر دمنده، آتش کوب ، بیل، خودرو برای حمل تانکر آب و فلکس بک با ظرفیت ۱۵ لیتر آب و قابلیت حمل به صورت کوله پشتی، چراغ قوه و روشنایی مورد نیاز برای زمان هایی که آتش سوزی در شب رخ می هد ، لباس های ضدحریق در اختیار همکاران قرار داده شده است.

وی بیان کرد: سامانه رایگان ۱۵۰۴ به صورت ۲۴ ساعته آماده دریافت گزارش های مردمی درباره آتش سوزی هستند بنابراین از مردم درخواست می شود در صورت مشاهده دود و آتش بلافاصله آدرس محل حادثه را با استفاده از این سامانه اطلاع رسانی کرده تا در کمترین زمان نزدیکترین تیم برای مهار آتش روانه شود.

راه اندازی ۱۰ خانه اطفای حریق در روستاهای همدان

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان اضافه کرد: ۱۰ خانه اطفای حریق در روستاهای این استان دایر شده و این مراکز به وسایل مورد نیاز مهار آتش تجهیز شدند چرا که این مراکز با توجه به نزدیک بوده به عرصه های منابع طبیعی می توانند تا پیش از رسیدن تیم های منابع طبیعی نسبت به مهار آتش یا جلوگیری از افزایش دامنه آن و سرایت به دیگر عرصه ها جلوگیری کنند.

خزائی افزود: اداره آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی اداره کل منابع طبیعی همدان از بین همیاران طبیعت افرادی را به عنوان محافظان همکار طبیعت انتخاب کرده که متشکل از کوهنوردان و دوستداران و علاقه مندان به طبیعت و داوطلبان هلال احمر و دیگر افراد علاقه مند به همکاری با تیم های اطفای حریق می شود.

وی گفت: جلساتی در استان ها و شهرستان ها برگزار شده تا در صورت قابل کنترل نبودن حریق از ظرفیت، توان و امکانات سایر نهادها برای مهار آتش استفاده شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان با بیان اینکه دمای هوا روز به روز در حال افزایش است از مردم خواست بی تفاوت از کنار طبیعت ارزشمند نگذرند و به منابع طبیعی در حفاظت و حراست از این عرصه های با ارزش کمک کنند همچنین پوشش گیاهی ارزش بالایی دارد و نمی توان راحت از کنار آن گذشت.

خزائی افزود: در جلسه ای با مشارکت جهاد کشاورزی، مدیر این مجموعه از مسوولان اداره آموزش و ترویج جهاد خواست کشاورزان را در زمینه آتش نزدن کاه و کلش و پس چر مزارع مشاوره و آموزش بدهند چرا که این اقدام به ساختمان و بافت خاک آسیب وارد کرده و برخی مواقع به علت گسترده شدن دامنه آتش به اراضی مجاور، جنگل و مراتع نیز سرایت می کند.

وی اضافه کرد : چناچه با آتش زدن پس چرای مراتع، حریق به اراضی ملی سرایت کند به علت تخریب مراتع با فرد خاطی از منظر کیفری برخورد قانونی می شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: برخی مواقع نیز سرنشینان خودرهای عبوری از جاده ها اقدام به پرتاب فیلتر سیگار روشن در حاشیه راه کرده که با وزش نسیم این سیگار دوباره روشن شده و می تواند اراضی خشک حاشیه جاده و جنگل کاری ها صورت گرفته را به آتش بکشد.

آتش سوزی در ۱۰۰ هکتار از اراضی ملی همدان

خزائی اظهارکرد: ۱۵ فقره آتش سوزی به وسعت ۱۰۰ هکتار ابتدای سال تاکنون در استان همدان رخ داده است که بیشترین حریق مربوط به شهرستان های نهاوند، اسدآباد، تویسرکان و بخشی از همدان بوده است.

وی بیان کرد: عامل یک فقره از آتش سوزی در نهاوند سقوط پهپاد بود و مابقی آتش سوز ها به علت بی مبادلاتی مردم بوده است همچنین ۹۰ درصد آتش سوزی ها منشا انسانی دارد و برخی مواقع شاهدیم افرادی با دیدن علوفه خشک از روی تفرح و سرگرمی اقدام به آتش زدن آن می کنند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان یادآوری کرد: سال گذشته در یک فقره آتش سوزی، فرد خاطی شناسایی و برای او پرونده قضایی تشکیل و محکوم شد که پس از قطعی شدن رای، اطلاع رسانی لازم درباره این پرونده صورت می گیرد.

خزائی با بیان اینکه ۶۰ درصد از مراتع همدان در محدوده بحرانی برای آتش سوزی هستند،افزود: سامانه ای برای حریق از سوی سازمان منابع طبیعی طراحی شده که وسعت حریق، عامل ایجاد آن و میزان خسارت بر مبنای پوشش گیاهی، در این سامانه بارگذاری می شود تا ارزیابی های لازم از سوی سازمان انجام شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست همدان نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: عوامل متعددی باعث بروز آتش در طبیعت به ویژه عرصه های زیست محیطی می شود که بیش از ۹۰ درصد آن منشاء انسانی دارد و درصدی بالایی از آن غیر عمدی و به علت سهل انگاری افراد رخ می دهد.

شهرام احمدی افزود: بی احتیاطی کشاورز، چوپان، کوهنورد و گردشگران در برافروختن آتش یا رها کردن زباله ها در طبیعت که برخی از آنها به علت ماهیت براق بودن و شیشه ای، به مثابه ذره بین عمل کرده و به علت افزایش حرارت می تواند زمینه ساز بروز آتش و خاکستر شدن زیستگاه جانوران و گیاهان شود.

وی اضافه کرد: محیط زیست نسبت به آموزش جوامع محلی و ساکنان در حاشیه مناطق حفاظت شده ، محیط بانان، گردشگران، همیاران طبیعت اقدام هایی انجام همچنین نسبت به چاپ بروشور، تراکت ، برگزاری مانورهای اطفای حریق و آموزش موارد مورد نیاز در زمان بروز حریق، اقداماتی انجام داده است.

شناسایی نقاط قرمز و مستعد آتش سوزی در طبیعت همدان

مدیرکل حفاظت محیط زیست همدان نقاط قرمز، مستعد و بحرانی از نظر آتش سوزی را پیش از رسیدن فصل گرم سال شناسایی کرده است که در این باره نهاوند به عنوان یکی از کانون های بحران از مناطقی است که سال گذشته بیشترین میزان بروز حریق را داشته است.

احمدی بیان کرد: تمرکز محیط زیست بر نقاط قرمز و بحرانی معطوف شده تا در صورت بروز حریق بتواند در کمترین زمان ممکن آن را با کمک سایر نهادها یا دهیاری های ساکن اطراف مناطق حفاظت شده ، مهار کند.

وی گفت: تجهیزات لازم از جمله آتش کوب، بیل، لباس های مخصوص و ضد حریق تامین و در اختیار محیط بانان قرار رفته است البته بیشتر دنبال بهره گیری از توان جوامع هدف به ویژه علاقه مندان به محیط زیست برای مهار آتش هستیم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست همدان با تاکید بر اینکه برای حراست از محیط زیست نیازمند بهره گیری و یاری طلبیدن از توان مردمی هستیم گفت: ایجاد آتش بر به منظور پیشگیری از سرایت و گسترش دامنه آتش به مناطق حفاظت شده ضروری است و در این باره اقداماتی هم صورت گرفته است.

احمدی بیان کرد: بروز آتش در طبیعت موجب از بین رفتن گیاهان می شود و اگر این اتفاق در فصل زاد و ولد جانداران رخ بدهد بسیاری از گونه ها فرصت فرار از مهلکه را پیدا نکرده و در آتش می سوزند.

وی بیان کرد: بسیاری از خزندگان و تخم حیوانات به ویژه پرندگان در آتش سوزی از بین می رود همچنین به علت از بین رفتن طبیعت و منبع غذایی جانوران، امکان بازگشت و زیست دوباره جانوران در مناطق آسیب دیده از حریق، سلب می شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست همدان با بیان دود حاصل از اتش سوزی آلودگی زیست محیطی ایجاد می کند گفت: آتش سوزی به فرسایش بادی و آبی نیز کمک کرده و موجب از بین رفتن ساختمان خاک و مواد مغذی در آن می شود.

احمدی افزود: نقاط قرمز بروز حریق در منابع طبیعی استان همدان مشخص و در این مناطق مانورهایی برای افزایش توان و آمادگی پرسنل به منظور سرعت عمل در مهار آتش برگزار شده است.

وی یادآور شد: پارسال منطقه حفاظت شده خانگرمز تویسرکان به علت فراوانی آتش سوزی ، نقطه داغ محیط زیست استان بود که با برنامه ریزی های صورت گرفته امسال میزان آتش سوزی در طبیعت به ویژه منطقه حفاظت شده خانگرمز تویسرکان به شدت کاهش داشته است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست همدان از مردم خواست در صورت دیدن دود و زبانه های آتش بلافاصله با سامانه ۱۵۴۰ محیط زیست تماس بگیرند چرا که بسیاری از آتش سوزی ها در دقایق نخست براحتی حتی با تلاش یک نفر مهار می شود اما با گذشت زمان و گسترش دامنه آتش باید دهها نفر برای مهار آن تلاش کنند.

احمدی از عموم مردم به خصوص دامدارها، چوپانان، طبیعت گردان، روستانشینان خواست از برفروختن آتش در طبیعت و اطراف و حواشی محیط زیست پرهیز کنند و در صورتی که مجبور به روشن کردن آتش هستند، پیش از ترک محل از خاموش شدن کامل آن اطمینان حاصل کنند.

عادت نادرست آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی از عوامل مهم حریق در طبیعت

مدیرهماهنگی ترویج کشاورزی اداره کل جهاد کشاورزی همدان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از مواردی که درباره آتش سوزی بقایای محصولات کشاورزی مطرح است خسارت این اقدام به خاک به عنوان یکی از عوامل زنده و منابع پایه کشاورزی است در حالیکه باید آن را حفظ کرد.

علی رستمی افزود: آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی روشی غلط و مرسوی است که موجب از بین رفتن عوامل زنده موجود در خاک شده و از ورود مواد گیاه به خاک که می تواند منشاء عالی خاک باشد جلوگیری می کند علاوه بر این آلودگی هایی برای محسط زیست هم رقم می زند.

وی اضافه کرد: حوزه ترویج کشاورزی برای انجام برنامه های آموزشی در گام نخست از بخش های تخصصی جهاد کشاورزی به ویژه زارعت نیاز سنجی کرده که یکی از نیازها حفظ خاک و برای افزایش مواد عالی آن با پیشگیری از آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی است.

مدیرهماهنگی ترویج کشاورزی اداره کل جهاد کشاورزی همدان بیان کرد: هر چه به سمت برداشت غلات، گندم و جو می رویم شهرستان ها برای پیشگیری از حریق و آتش زدن پس چر مزارع فعال تر شده تا با اجرای برنامه های آموزش و ترویج از این اقدام جلوگیری شود.

رستمی ادامه داد: علاوه بر زیر نویس مطالب آموزشی در صدا و سیما، برنامه هایی در این باره از اردیبهشت تا خرداد ماه تهیه و در برنامه "مزرعه سبز" جمعه ها از شبکه استانی سیمای همدان پخش می شود تا ضمن هشدار به کشاورزان، حواسشان را به اهمیت این موضوع معطوف کنیم.

وی، تهیه پوسترهای آموزشی با این مضمون و انتشار آن در فضای مجازی، بارگذاری مطالب آموزشی در سامانه جامع پهنه بندی و مدیریت داده های کشاورزی، برگزاری کلاس ها و کارگاه های آموزشی با موضوع ضرورت آتش نزدن بقایای محصولات کشاورزی، مراتع و مزارع و حفظ منابع حیاتی، ارائه این آموزش ها در حاشیه کلاس های برداشت غلات و بیمه کشاورزی را از جمله اقدام های آموزشی صورت گرفته، برشمرد.

مدیر هماهنگی ترویج کشاورزی اداره کل جهاد کشاورزی همدان با بیان اینکه اثرگذاری برنامه های آموزشی و حذف رسوم های غلط زمان بر است،اظهار کرد: برخی مواقع روند نزولی آتش زدن بقایای کشاورزی به علت کاهش بارندگی و کشت و کار است.

رستمی توضیح داد: برای نمونه در برخی از استان های جنوبی به علت کاهش بارندگی کشاورزان زمین را رها کرده و کشت و کار گندم صورت نگرفته یا بخش از گندم غیر قابل برداشت است.

وی یادآور شد: در گذشته ابزار آلات مورد نیاز برای از خُرد کردن بقایای محصولات کشاورزی نبود بنابراین ترجیح می دادند با برافروختن آتش آن را از بین ببرند و زمین را دوباره آماه کشت و کار بکنند.

مدیرهماهنگی ترویج کشاورزی اداره کل جهاد کشاورزی همدان ادامه داد: اما هم اینک برنامه های آموزشی در راستای جلوگیری از آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی است چرا که کاه و کلش باقی مانده از برداشت محصول می تواند به منشاء موادعالی خاک تبدیل شود آن هم در زمانی که یکی از مشکلات فرا روی کشت محصول کمبود مواد عالی موجود در خاک است.

آتش زدن بقایای محصولات مواد عالی خاک را از بین می برد

مدیر امور زارعت جهاد کشاورزی همدان نیز در این باره با بیان اینکه بر اساس قانون آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی جرم است، گفت: چرا با این وجود اینکه کشور و استان همدان از نظر مواد عالی موجود در خاک، فقیر محسوب می شود باید نسبت به آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی اقدام شود؟.

علی بایگانه افزود: یکی از راهکارهای افزایش مواد عالی موجود در خاک و بهبود وضعت آن، بهره گیری از بقایای محصولات کشاورزی به جای آتش زدن آن است که در این راستا یکی از برنامه های عملیاتی کشاورزی حفاظتی "مدیریت بقایای محصولات" است.

وی ادامه داد: یکی از اولویت های فعالیت های ترویجی در کنار پیشگیری از آتش زدن بقای محصولات کشاوری، تلاش برای جلوگیری از خروج بقایای این محصولات از مزرعه است چرا که دست کم باید ۳۰ درصد بقایای کشاورزی در مزرعه بماند.

مدیر امور زارعت جهاد کشاورزی همدان بیان کرد: باقی مانده بقایای محصولات کشاورزی بر روی زمین موجب حاصلخیزی خاک، جلوگیری از فرسایش خاک، کنترل تبخیر و تعرق می شود که در این راستا جهادکشاورزی با جدیت دنبال پیشگیری از آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی و صرف بخشی از آن به عنوان خوراک دام و بازگشت بخشی هم به خاک است تا به حاصلخیزی خاک کمک کند.

بایگانه گفت: یکی از ارکان کشاورزی حفاظتی، مدیریت بقایا است تا بقایای که در اراضی آبی و آیش کشت می شود دوباره به خاک برگردد.

وی با تاکید بر اینکه تکلیف جهاد کشاورزی برخورد با متخلفان نیست بلکه فقط تخلفات را اطلاع رسانی می کند، افزود: در سال هایی که شاهد فراوانی بارش ها و برداشت محصول هستیم احتمال آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی نیز افزایش می یابد بنابراین در این سالها اطلاع رسانی از اهمیت بالای برخوردار می شود.

مدیر امور زارعت جهاد کشاورزی همدان اظهار کرد: کشاورزان بر این باروند با آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی فضا برای کار کردن دستگاه "کارنده" که بذر گندم را می کارد باز می شود همچنین با حذف کاه و کاش باقی مانده در روی زمین دیگر جلوی نازل خروج بذر توسط کاه و کلش گرفته نمی شود و بذر براحتی در عمق و درون خاک نفوذ می کند.

بایگانه ادامه داد: نازل کارنده بذر وظیفه تنظیم عمق کاشت بذر در خاک را بر عهده دارد و این نازل‌ها با توجه به نوع بذر، شرایط خاک و نیازهای کشت، عمق مناسب کاشت را تعیین می‌کنند تا بذرها در شرایط بهینه برای جوانه زدن و رشد قرار گیرند.

وی همچنین گفت: کشاورزان با آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی بر این باروند علاوه بر فراهم کردن فضای برای انجام کار دستگاه کارنده، خاکستر بقایا به خاک برگشته و موجب تقویت خاک می شود درحالی که مواد عالی خاک با این کار از بین می رود.

رهاورد:

به نظر می رسد در کنار ضرورت تشدید مجازات برای افراد خاطی در این خصوص به منظور بازدارندگی به ویژه کشاورزانی که با آتش زدن بقایای محصولات موجب گسترش و سرایت آتش به مراتع و اراضی ملی و آلودگی هوا می شوند باید آموزش و اطلاع رسانی جهت پیشگیری از آتش سوزی در مراتع و طبیعت آنقدر افزایش پیدا کند که به عنوان یک فرهنگ بین شهروندان و جامعه هدف نهادینه شود.

در این بین باید دستگاه هایی نظیر منابع طبیعی، حفاظت محیط زیست، جهاد کشاورزی ( بخش ترویج) و رسانه ها با جدیت بیشتری برای صیانت از طبیعت و مراتع که جزو انفال و متعلق به عموم جامعه و نسل های آینده است، پای کار بیایند./ ایرنا