پایگاه خبری همدان نیوز

تخریب یا آسیب رساندن به اموال عمومی به ویژه آثار تاریخی، فرهنگی و توریستی که از آن به عنوان "وندالیسم" یاد می شود تبعات جبران ناپذیری برای صنعت گردشگری دارد.

به گزارش "همدان نیوز"، اسفند ماه سال گذشته نزدیکی چهارشنبه پایان سال تصاویر منتشر شده در فضای مجازی نشان داد، کتیبه های هخامنشی گنجنامه همدان از طریق پرتاب نارنجک دست ساز مورد تعرض قرار گرفته است که این اقدام موجی از واکنش ها و نگرانی مخاطبان را در رابطه با وضعیت حفاظت از این اثر تاریخی ارزشمند به دنبال داشت.

در روزهای اخیر نیز انتشار تصاویر تخریب ۲ شیشه ضد گلوله سایت موزه شهر همدان خبر ساز شده است؛ موزه ای که در مرکز شهر همدان با معماری ایرانی اسلامی احداث شده و در درون آن اشیای باستانی، دست سازه های هنری دوره ساسانیان و دوران اسلامی واقع شده که حیات این بشر را در سه لایه تاریخی یعنی از زمان مادها تا اشکانیان و ساسانیان به تصویر کشیده است.

سایت موزه میدان امام خمینی (ره) شهر همدان به عنوان اولین سایت موزه کشور شهریور ۱۴۰۱ و در هفته دولت بهره برداری شد و در این سایت می توان رویدادهای زندگی مردم را به نظاره نشست.

در این سایت تابوت انواع تدفین ها از جمله تابوت جنین سقط شده به صورت کوزه خمره و دیگر اقلام شامل چرخ آسیاب، چرخ روغن گیری و امثالهم وجود دارد همچنین علاوه بر آثاری از دوره مادها از دیگر دوره های تاریخی نظیر هخامنشی، سلوکیان و اوایل اشکانیان نیز آثاری در این محل پیدا شده است.

تابوت های کشف شده در میدان مرکزی شهر همدان گویای این است که در دوره مادها و هخامنشی این مکان محلی مسکونی بوده اما در اوایل دوره اشکانیان به محلی متروکه و گورستان تبدیل می شود.

حال این سایت موزه که از آن به عنوان قلب تاریخ همدان می توان یاد کرد هدف تخریب قرار گرفته و افرادی از روی ناآگاهی یا حرکات وندالیستی به شیشه های آن خسارت و آسیب وارد کردند.

نوشتن یادگاری، شکستن و آسیب رساندن به بناهای تاریخی، مجسمه ها، آثار هنری و دیگر اشیا نه تنها تهدیدی جدی برای میراث بشری است بلکه باعث از بین رفتن هویت و فرهنگ و تاریخی جوامع بشری می شود همچنین آسیب های اقتصادی نیز به همراه دارد.

بی هویتی عامل بروز وندالیسم

به گفته یکی از اساتید برجسته و استادیار جامعه شناسی رشته علوم اجتماعی، حفاظت از آثار فرهنگی و تاریخی نه تنها به عنوان یک مسئولیت ملی بلکه به عنوان یک نیاز برای حفظ هویت فرهنگی و ارتباط با گذشته و تاریخ ضروری است.

دکتر صفی الله صفایی گفت: اولین عامل بروز اعمال وندالیستی بی هویتی است یعنی فرد احساس تعلق و هویت به جامعه و کشور ندارد.

وی تاکید کرد: امروزه آثار باستانی مثل مجسمه، کنده کاری ها و حتی درختان با قدمت بالا همگی نماد و سمبل ملی کشورمان هستند افرادی که دست به تخریب این آثار می زنند بی هویت بوده و تعلق خاطری ندارند.

این جامعه شناس معتقد است سطح سواد در بروز این قبیل رفتارهای ناشایست تاثیر دارد و در این باره گفت: نداشتن دانش و بینش کافی در زمینه آثار تاریخی و فرهنگی از دیگر علل بروز و ظهور اینگونه رفتارهای نادرست است و این افراد از اهمیت این آثار که جزو فرهنگ و تاریخ و تمدن این کشور هستند اطلاع ندارند.

صفایی ادامه داد: بنابراین عمده این رفتارها از سوی افرادی که از سطح تحصیلات پایین تر برخوردار هستند اتفاق می افتد و تحت تاثیر احساسات دست به تخریب می زنند.

وی تاکید کرد: حتی وحشتناک تر از تخریب آثار، اینکه این قبیل افراد اقدام به قاچاق آثار تاریخی می کنند که اخبار آن را گاهی مواقع از سوی رسانه ها نیز می شنویم در حالیکه در دیگر کشورها پس از یافتن آثار تاریخی آن را با افتخار تحویل موزه و میراث فرهنگی می دهند.

عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور همدان تاکید کرد: بی هویتی یعنی کسی که تعلق خاطر به کشور ندارد و به گذشته کشورمان افتخار نمی کند بنابراین بروز رفتارهای وندالیستی از سوی این افراد دور از انتظار نیست.

رفتار وندالیستی ریشه در تربیت دوران کودکی

دانشیار روانشناسی تربیتی دانشگاه پیام نور مرکز همدان نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: وندالیسم و تخریب و آسیب رساندن به وسایل موجود در محیط های شهری عوامل چند بعدی دارد که از منظر فردی و اجتماعی می توان آن را مورد بررسی قرار داد.

نصراله عرفانی افزود: از منظر روانشناسی رفتار انسان تحت تاثیر شخصیت انسان است و شخصیت هم سازمان پویایی است که سه جنبه شناختی، رفتاری و عاطفی را در بر می گیرد.

وی اضافه کرد: کسانی که در دوران زندگی و شکل گیری شخصیت در محیط ها و خانواده هایی زندگی می کنند که رفتار های پرخاشگرانه و خشن در آن جاری است اینگونه رفتارها به عنوان الگوی زندگی فرد ترسیم می شود.

این استاد روانشناسی ادامه داد: رفتار آموخته شده از طریق الگوبرداری تجربه جانشینی و تجربه غیر مستقیم، موجب الگوگیری افراد شده و این قبیل افراد این رفتارهای پرخاشگرانه و خشن را رفتار عادی می دانند چرا که در طول شکل گیری شخصیت عمرشان با چنین رفتارهایی از سوی افراد و الگوهایی که با آنها زندگی کردند، روبرو بودند.

عرفانی گفت: هنگام شکل گیری وجدان و شخصیت فرد، چنانچه کودک و نوجوان وقتی رفتارهای ناشایستی انجام می دادند مورد تربیت قرار نگرفتند و گوشزد نشدند و خوبی و بدی اعمالشان به اینها بازخورد داده نشده و تشویق و تادیب برای آنها پیش بینی نشده این افراد از وجدان ضعیفی برخوردار هستند.

وی افزود: بنابراین وقتی دست به رفتارهای سوء می زنند نگران تبعات رفتارهای خود نیستند و وجدان به عنوان کنترل گر درونی رفتار آنها ضعیف است و خیلی راحت دست به رفتارهای وندالیستی می زنند.

دانشیار روانشناسی تربیتی دانشگاه پیام نور مرکز همدان اضافه کرد: در مجموع این قبیل رفتارها به ضعف وجدان به لحاظ نوع تربیت فرد برمی گردد.

بروز رفتار وندالیستی ریشه در حس حقارت و نیاز به خودنمایی

عرفانی اظهارکرد: احساس حقارتی که افراد دارند، کمبودهایی که در زندگی فردی داشتند و نیازهایی که به خوبی برآورده نشده و به این نیازها به خصوص از سوی دستگاه ها و موسسات اجتماعی توجهی نشده و این حس حقارت در فرد وجود داشته باشد، دست به جبران می زنند.

وی بیان کرد: در عده ای این جبران به طریق خودنمایی، جلب توجه و میل به دیده شدن، نمایشگر می شود بنابراین با دست زدن به رفتارهای تخریب گرایانه و وندالیستی دنبال جلب توجه هستند.

دانشیار روانشناسی تربیتی دانشگاه پیام نور مرکز همدان ادامه داد: هر چند این جلب توجه منفی باشد، سرشان داد بزنند، مورد توهین و پرخاش قرار بگیرند و حتی از سوی مراجع انتظامی و قضایی مورد برخورد و تخریب قرار بگیرند.

عرفانی افزود: این افراد تنها به واسطه دریافت توجه منفی می توانند حس حقارتی را که در طول شکل گیری شخصیت در زندگی شان به وجود آمده را به این شیوه به آن پاسخ بدهند بنابراین بروز برخی از رفتارهای ناصحیح ناشی از میل به توجه در جهت جبران حس حقارت است.

فشار جمع و غرور

وی گفت: برخی از اعمال انسان به رفتار جمعی برمی گردد با این توضیح که انسان ها علاوه بر اینکه دارای رفتار فردی هستند تحت تاثیر رفتار جمعی نیز قرار می گیرند.

این روانشناس افزود: فشار جمعی و کاری، انجام کار و رفتاری را در محیط اجتماعی تسهیل می کند برای مثال چنانچه هنگام ورود جمعی از دوستان به یک پارک یکی از آنها شاخه درختی را بشکند و دیگری با پرتاب سنگ، لامپ واقع در محوطه را هدف قرار دهد در افراد دیگری که با این تیم همراه هستند احتمال بروز وقوع رفتار تخریب گرایانه و وندالیستی زیاد است.

عرفانی بیان کرد: بنابراین یکی از عواملی که از نظر روانشناختی می تواند تسهیل گر بروز رفتارهای تخریب گرایانه و وندالیستی باشد فشار جمع و غرور به ویژه در محیط های جوانی و نوجوانی که افراد با این افراد گروه خود می خواهند همانند و هماهنگ باشند و به اصطلاح "کم نیاورند".

رفتارهای پرخاشگرایانه ناشی از تبعیض های اجتماعی

وی از دیگر مولفه ها و علل بروز رفتارهای وندالیستی را نوعی خشم دانست که در فرد به وجود می آید و گفت: اگر فرد احساس کند که باید در جامعه از حقوقی برخوردار باشد و مزایا و امتیازاتی برای او در نظر گرفته شود اما اینها برای فرد لحاظ نشده یا به اندازه کافی وجود ندارد، خشم خود را از طریق رفتار پرخاشگرانه و وندالیستی نشان می دهد.

دانشیار روانشناسی تربیتی دانشگاه پیام نور مرکز همدان افزود: آنها با شکستن صندلی اتوبوس، خط انداختن به درختان پارک و دیگر شیوه های که می شود به اموال عمومی آسیب زند می خواهند حقی را که برای خودشان قائل هستند و احساس می کنند جامعه این حق را به او نداده یا تبعیض آمیز افراد از مزایای اجتماعی برخودار می شوند می خواهند با این تبعیض و ناعدالتی برخورد و مقابله کنند.

عرفانی گفت: در یک جمع بندی می توان عنوان کرد بروز این قبیل رفتارها ابتدا به فضای فرهنگی و در منزل از طریق والدین برمی گردد سپس در مدرسه آموزش های لازم به صورت رسمی به آنها داده می شود و به صورت غیر رسمی صدا و سیما، مطبوعات و رسانه اطلاع رسانی می کند البته در یک فضای فرهنگی اگر تربیت رسمی و غیر رسمی آموزش های لازم را ارائه کند ما کمتر شاهد رفتارهای تخریب گرایانه شاهد خواهیم بود.

وی افزود: در فضایی با افراد رشد یافته و تربیت شده اگر ما با اینگونه رفتارها در محیط های شهری و اجتماعی مواجه شویم نه تنها خود فرد مورد سوال قرار می گیرد بلکه باید موسسات و نهادهایی تربیتی باید مورد سوال قرار بگیرند چرا که در انجام رسالت های تبلیغی خودشان موفق عمل نکرده اند.

دانشیار روانشناسی تربیتی دانشگاه پیام نور مرکز همدان ادامه داد: برخی افراد بدون هویت و سواد کافی هستند بنابراین برای پیشگیری از بروز آسیب به اموال عمومی، آثار تاریخی و فرهنگی باید از سوی نهادهای متولی در حفظ آثار فرهنگی مراقبت شود.

عرفانی با تاکید بر اینکه باید از طریق رسانه های جمعی به مردم و جوانان درباره اهمیت این آثار اطلاع رسانی شود گفت: از منظر روانشناختی مهمترین دلیل وندالیسم شکست، سرخوردگی و ورشکستگی است./ ایرنا